AFŞİN ATLAS SUYU TARİHİ
Bir zamanlar Kazların, Ördeklerin, Turnaların, Leyleklerin ve Yaprak kuşlarının geldiği Afşin Atlas suyunun Tarihinden bahsedeceğim. İlçemiz Afşin’in doğusunda bulunan ve Atlas Dağının eteğinde göl halinde bulunan Afşin’in ve Boşnakların arazisini sulayıp Hurman suyuna karışan göl halinde Atlas suyumuz vardı. Tatil günleri kimimiz köyüne, kimimiz Binboğanın yamacındaki Eshab-ı Kehf’e kimilerimiz de Atlas Pınarı’na koşardı. Ne zaman Afşin-Efsus düşse aklıma, ılgıt ılgıt akan pınarlar gelir gözlerimin önüne.Boşnakların Çatalpınarını, Afşin Kızlarpınarını unutmak mümkünmü. Dipten büngüldeyen suyun başına çöküp avuçlarımı doldura doldura su içişlerim, bir söğüdün-Tutun gövdesine sırtımı yaslayıp, suyun sesini dinleyerek yorgun bedenimi dinlendirdiğim anları düşünürüm. Çocukluk günlerinde hep pınar başlarına yakın yerlerde otlatırdık mallarımızı. Suyla oynamak çok hoşumuza giderdi. Tam da bugünlerde doğmaya başlardı kuzular. Okullar tatil olunca biz çocuklara da kuzuları, oğlakları, İnekleri gütmek düşerdi. Azık torbamıza çökelek çomacı (Dürüm) kordu analarımız. Gördüğüm en güzel ve en büyük pınarlardan biri Afşin Gözpınarı (Afşin Göz Deresi),Afşin Kızlar Pınarı, Afşin Atlas suyu, Afşin Alimpınar Kayapınar ve Afşin Emirli çobanpınarı bu pınarlarımız Afşin-Efsus şehrimizin verimli ovalarını sulamaktaydılar. Afşin’imizde bulunan pınarlar önü sıra uzayıp giden bahçelere bereket saçarak, Yolunun üzerinde yetiştirdiği buğdayı ekmek yapabilmek için una dönüştüren değirmenlerin taşlarını çevirerek, Hurman nehrine kavuşan büyük su kaynaklarımızdı. Kavak ve söğüt ağaçlarının arasından kaybolup, gürül gürül akıp giden Göz pınarı ve Atlas suyu geldi aklıma. Afşin’imizde bulunan Pınarlarımızın her birisinin ayrı bir anısı vardır. Canı sıkılanlar, yüzmek isteyenler ve şöyle bir gezintiye çıkmak isteyenler çoğu zaman uğramadan geçmezlerdi Atlas Suyuna. Hele yaz aylarında ekin biçenler, harman sürüp savuranlar, patos çektirenler, ot dövenler, küncü silkenler işleri bitince tozu, kiri pası Afşin Atlas suyunun serin sularında bırakıp rahatlarlardı. Davarları otlatanlar öğleye doğru hem kendileri serinlemek hemde malları sulayıp dinlendirmek için Afşin Atlas suyunun yolunu tutarlardı. Atlas suyuna yaklaştığımızda serinliğini yavaş yavaş hissederdik. Şırıl şırıl akan su sesi gelirdi kulağımıza. Hele Atlas suyuna akan küçük derelerin cığıltısı ve göletlere düşen damlaların sesi sanki avucumuza damlıyormuş gibi olurdu. İnekler ise suyun kenarında Dut ağaçlarının gölgesinde yatarlardı. Susadığımızda derenin kenarında kaynayan pınarlara giderdik. Kumları sağa sola dağıtarak kaynayan pınara eğilip ağzımızla kana kana içerdik. Vurulan sondajlar sonucu Afşin Atlas suyu kurutulmuştur. Yıllar öncesi canlandı hayalimde. O günlerde geçtiğim yerlerden geçerek Atlas suyuna vardım. Keşke gitmez olaydım. Gözyaşları arasında seyrettiğim manzara çok acıydı. Sondajlardan olsa gerek güzelim Atlas suyunun göl havzasının bir kısmı toprakla dolmuştu. Ne şırıl şırıl akan su vardı ne kaynayan pınarlar yoktu. Sadece atlas Suyu kenarlarında dut ağaçları halen durmaktaydı. İlçemizde bulunan sayılı doğal güzellik arz eden Alimpınar (Kayapınar) gölüne, Emirli çobanpınarına sahip çıkalım. İlçemizin Kuzeyinde bulunan Mağara gözü gibi yerlere sahip çıkıp, Gözpınarı, Atlas suyu ve kızlar pınarı gibi kurutulmasına izin vermeyelim. Rahmetli Hocamız Prof.Dr. Faruk Sümer Afşin’in tarihini anlatırken Afşin İlçesi topraklarının dört tarafı ırmak ve çaylarla sulanan verimli bir ova olduğunu belirtmektedir. Afşin’imizde bulunan bu sular getirmiş oldukları Alivunyumlar ile Afşin ovası topraklarına bereketi getirmiştir. Yıllarca Mezopotamya toprağı olan Afşin topraklarını sulamıştır. Uygarlık su ile başlamıştır. İlçemiz Afşin’de su kaynaklarının olduğu yerde Tümülüsler ve Höyükler bulunmaktadır. Bunlardan özellikle Afşin tarihinde önemli bir yeri vardır. Atlas Suyu Afşin’de İlk çağlarda Atlas dağının eteğinden taşıdığı materyali yığarak İlçemizin topraklarının verimini artırmıştır. İlçemiz Afşin'de Bulunan Mesire Alanı olacak yerler İlgisizlik yüzünden doğal su gölü kaynakları yok oluyor. İlçemiz Afşin'de bulunan bu güne kadar ayakta kalmış Atlas Suyu Gölünü de aynı Gözpınar suyu gibi tarihe gömmeyi başardık. Yukarıda resimde Atlas suyu Göl havzasının içi toprakla doldurulmaya başlanmış bu doğal göl olan Atlas suyunu yok etmektir. Afşin'de halka mesire alanı olacak yerler ilgisizlik yüzünden su kaynakları yer altının karanlıklarına terk edilmiştir. Bir Zamanlar Kazların, Ördeklerin yüzdüğü, Yaprak kuşlarının, Leyleklerin, Turnaların geldiği Atlas suyumuz yok artık. Afşin’imizin verimli topraklarından olan başta Boşnaklar arazisi ve diğer toprakları sulayan Atlas suyu ve Göz pınarı suyu doğal göl olarak durmaktaydı. Afşin'imizin tarihinden beri var olan ve şiirlere ve olaylara konu olan Atlas Suyu ve Göz Pınarı sularının bulunduğu göl havzaları acınacak durumdadır. Afşin Belediye Başkanımız eğer isterse Afşin Atlas suyunun bulunduğu gölü faaliyete geçirerek burasını aşağıda bulunan söğütlere kadar büyük bir göl yaparak mesire alanı yapılabilir. Atlas suyu Afşin halkının dinleneceği bir piknik alanı yapılmalıdır. İlçemiz Afşin'de mesire alanı olacak yerler ilgi beklemektedir. Şehrimizde bulunan Afşin Mağara özü, Afşin Göz deresi, Afşin Atlas suyu, Emirli-Çoban pınarı mevkileri mesire alanı olacak yerlerdir. İlçemiz Afşin'de bulunan Atlas suyu göl yatağının havzasının çakılı toprakla doldurulmaya başlanmıştır. Atlas suyu Belediyemiz tarafından temizlenerek eski hali olan göl durumuna getirilmelidir. Afşinliler olarak atlas suyuna sahip çıkmalıyız. Atlas suyu göl havzasının yanında ve yönünde bulunan tarlalardan su çıkıyor hatta burada bulunan tarlaların bir kısmı su altında kalıyor. İlçemiz Afşin'de bulunan tarihi doğal göllerden biri olan Afşin atlas suyuna güzel bir proje çizilerek burası İlçemize mesire alanı olarak kazandırılmalıdır. Kur'an-ı Kerimde "hayır üzerinde yarışın" ayeti en çok pınarlar üzerinde gerçekleştirmiştir. İnsanın öldükten sonra da sevap defterini açık tutan, sevap yazılmasını sürekli kılan önemli bir hayır işidir pınar. Sadaka-i cariyedir. "Sahibil hayrat" olunur pınarla. Bunun idrakinde olan insanlarımız imkân elde ettiğinde onu pınar yaparak değerlendirmiştir. Anadolu'nun her köşesinde pınara rastlarsınız. Anadolu, pınarların coğrafyasıdır aynı zamanda. Bir pınar medeniyetidir Anadolu. Bir yudum suyun bile para ile alındığı günümüzde, Afşin’imizdeki pınarları düşünüyorum. Acaba pınarların, insanlarımızın karakter dünyasına etkisi var mıdır diye. Anadolu insanının her kıtaya yetişen yardım severliği, paylaşım duygusu ile pınarlarımız arasında bağ kuruyorum. Bir kelle soğanı bile bölüşen Anadolu insanının karakterinde pınarların izi yok mudur sizce. Pınarlarda Allahın Kerim isminin cilvesi görünürdü. Geleni, kırk yıllık beklenen misafir gibi karşılar, gidenin arkasından 'yine gel' der gibi uğurlardı. Etrafına bereket dağıtırdı. Kimseyi minnet altına sokmazdı. Kurak yaz mevsimlerinde pınarın etrafı bir türbe ziyareti sıklığında olur, suyundan kana kana içen oradan hemen ayrılmak istemez, etrafında vakit geçirirdi. Uğrak yeriydi. Su şebekesinin henüz kurulmadığı yıllarda pınarla ev arası "suyolu" idi. İnsanlar burada karşılaşırlardı. Ayaküstü sohbetler yapılırdı pınar başlarında. Afşin atlas Suyu Boşnaklarda gövdesi, önünde beton tekneleri, olukları, oluklardan tekneye şırıl şırıl akan su, akıntı yönünde dizilmiş sıra halindeki ağaçları ile sesli bir anıt gibi dururdu. Afşin’imizin tüm ovalarında Pınarlara, her arazi köşesinde rastlanır, sayılmakla bitmezdi. Türk Milletinin bu özelliğinde yardımsever karakterinin şekillenmesinde, inançlarının yanında pınarların da rolü olsa gerek. Allah herkesi pınar gibi aziz kılsın. Saygılarımla.
ARAŞTIRMACI YAZAR
Mustafa KÖŞ
Afşin Kent Konseyi Tarihi Araştırmalar Bölüm Başkanı
