Mozaik Sanatının Tarihi Hakkında Bilgiler Mozaik sanatının M.Ö. 3000 lerde Sümerler’ de başladığı düşünülmektedir. Uruk kentindeki tapınakta duvarlar, siyah, beyaz ve kırmızı renkte pişmiş topraktan yapılan silindirik biçimli çivilerle bezenmiştir. Bu tür uygulama mozaik tekniğini anımsatmaktadır. Diğer antik mozaik örnekleri ise Mısır’dadır. Tapınakların ve mezarların farklı renklerde taş tabletlerle kaplandığı görülmektedir. Doğu’da ve Akdeniz kıyılarında bulunan en eski mozaikler çakıl taşının yerde ve kaldırım amaçlı kullanıldığını göstermektedir. Taş parçalarının yan yana dizilmesiyle oluşturulan bezeme tekniği ile ilk kez MÖ 1000 ler de döşeme kaplamasında karşılaşılır. Deniz yada ırmak kenarından toplanmış küçük çakıl taşlarının dizilmesiyle döşeme kaplaması yapılmaya başlanmıştır. Frig kenti Gordion’ da yapılan kazılarda 8. Ve 7.yy la ait çakıl taşlarıyla oluşturulmuş döşeme örnekleri çıkarılmıştır. Bazı araştırmacılara göre ,çakıl taşı mozaiği önce Mezopotamya, Frigya ve Pers’lerde(Eski İran) kullanılmış Doğu kaynaklı bir tekniktir.Başka bir iddaa da çakıl mozaiğinin ilk defa Girit’te uygulandığını ve mozaiğin Helenistik bir süsleme biçimi olduğunu öne sürmektedir.Mozaik tekniği bu ilkel örneklerden sonra antik,hıristiyan ve erken islam sanatlarında hızla gelişmiştir. MÖ 4.yy dan itibaren mozaik doğal çakıl taşına olan bağımlılığından kurtulmuş kesme ve kırma tekniklerinin gelişmesiyle renk, desen ve malzeme açısından çeşitlenmiştir. Bu dönemde mozaiğin yuvarlak ve derin kaplar üzerinde de uygulanması mümkün olmuştur. Yine bu yüzyılda Kuzey Yunanistan da konutların salonlarında çerçevelenmiş mitolojik konuların canlandırıldığı görülür. Bu mozaik parçaları işlenmeden biçimsiz olarak kullanılmıştır. Görsel etki, koyu ve açık taşların karşıtlığıyla sağlanmıştır. Figürler genellikle beyazdır. Döşeme mozaiği örneğinde taşların desene göre kesilmesiyle teknikte önemli bir ilerleme saptanmıştır. Teknik geliştikçe küçük boyutlarda kesilmiş parçaların kullanımı yaygınlaşmış, bu buluş tüm mozaik sanatının geleceğini belirlemiştir; ancak ucuz olduğundan çakıl taşının kullanımı sonraki yıllarda sürmüş, Roma İmparatorluğu’nda çok yaygınlaşmış, konut döşemesi dışında sokak döşemesinde de kullanılmıştır. Bergama’da bulunan saraylardaki döşeme mozaiği, gelişmiş mozaik tekniğinin başarılı örneklerindendir. Çok çeşitli renkte çeşitli taşlar yan yana gelerek ilginç konular
düzenlenmiştir. Taşların arasında cam parçaları da dikkat çeker. Roma mozaik sanatında
küçük mozaik parçalarıyla döşenmiş balık, kaplan, güvercin, kedi, kuş, aslan, nil hayvanları,
savaş gibi konular betimlenmiştir. Mozaik taneleri renk ögesi olarak değerlendirilmiştir.
düzenlenmiştir. Taşların arasında cam parçaları da dikkat çeker. Roma mozaik sanatında
küçük mozaik parçalarıyla döşenmiş balık, kaplan, güvercin, kedi, kuş, aslan, nil hayvanları,
savaş gibi konular betimlenmiştir. Mozaik taneleri renk ögesi olarak değerlendirilmiştir.
Afşin Antik Kentinde bulunan Taşların yaşam bulduğu anıtsal örneklerin en önemlilerinden olan mozaikler tarihte kaya kütlelerinin suyla dansının ürünü o rengârenk taşlar ve taşlarda canlanan yaşam çizgileri, süsleme sanatlarında tarihe damgasını vurmuş olan o narin mozaikler İlçemiz Afşin şehrini adeta süslemiş ve bize kayıp Kent Efsus’u haber vermektedir. Mozaik denince akla Roma İmparatorluğu zamanında yaratılan eserler gelir. Daha çok şehir kaldırımlarında, meydanlarda, ev avlularında kullanılan, sırlı seramikten yapılmış bu mozaiklerin parçaları birkaç milimetre kadar küçük olabilmektedir. Gaziantep Arkeoloji Müzesinde bulunan ve Zeugma antik şehrindeki villalardan çıkarılan mozaikler bu dönem eserlerinin en güzel örnekleri arasındadır.
Anadolu Latin İmparatorluklarından Arap Kültürüne uzanan köprü, insanlıkla yaşıt kentlerden biri olan Afşin’de çağın her dönemine ait muhteşem eserler ve bunlardan biri olan mozaiklerdir. Ülkemizde bu güne kadar bulunanlar; Helenistik dönem, Roma ve Bizans’ ait olup MÖ 4.yy.dan itibaren en güzel örneklerini vermiş, süsleme sanatlarında önemli bir yer tutmuşlar. daha yeni olan Romalılar ve Bizanslılara ait mozaiklerinin örneklerine çoğunlukla İlimiz Kahramanmaraş ve Afşin İlçesinde rastlanmış, Germenicia Antik kenti ortaya çıkmıştır. Roma dönemi mozaikleri olup bugün Afşin şehrinin Afşin bey İlköğretim okulunun bahçesinden başlayarak Afşin Fidanlığının içerisine kadar uzanan Roma dönemi mozaikler bulunmaktadır. Ayrıca Afşin bir mozaikler kentidir. Bunun haricinde Afşin’in Beyceğiz ve Yeşilyurt Mahallelerinde ve Karagöz köyü yolu üzerinde ve Hazreti İsa’nın havarisinin geldiği Afşin göz deresi olmak üzere Afşin’in birçok yerinde Romalılara ait mozaikler bulunmaktadır. M.Ö. 16 binlere uzanan uygarlık izlerine sahip Afşin, Anadolu kültür mozaiğinin en önemli parçalarından biri. Tarihin her döneminde cazibeli bir merkez olan Afşin’i gezmekten keyif alacaksınız. Değişik toplum ve uygarlıklar tüm Antik Çağ boyunca geleneksel yaşam tarzları ve beğenilerini çeşitli şekillerde açığa vurmaya çalışmış, bu ise heykel, çanak-çömlek, resim ve mozaik gibi bir çok sanat dalının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu sanat dallarından biri olan Mozaik Sanatı ise bilindiğinin aksine Bizans ile birlikte doğmamış, antik dönemlerde ortaya çıkmış ve gelişmiştir.
Afşin Antik kentinde Romalılar kendine ait para bastıracak kadar önemli ve ihtişamlı bir şehir olan Afşin’de önemli eserler meydana getirmişler fakat şehrimiz Afşin uğradığı istilalar ve depremler sonucu yıkılarak 2000 yıl toprağın derinliklerine gömülmüştür. 1960 yılında bu mozaikler gün yüzünü çıkartılıyor fakat daha sonra bilinçsizce üzeri toprakla kapatılıyor. Afşin’de bulunan mozaikler antik kenti gün yüzüne çıkaracaktır. Afşin Roma İmparatorluğu'ndan kalma eserlerin üzerinde oturuyor. Milattan sonra 300-400 yıllarına ait olan Afşin Antik Kenti'nin mozaiklerinin ilimiz Kahramanmaraş’ta bulunan mozaiklerin aynı olup, bu mozaiklerde bulunan Aslan ,Kuş , Boğa gibi resimler Afşin mozaikleriyle uyuşmaktadır. Afşin’de bulunan Mozaikler tarihi yamaç villarının bulunduğunu göstermektedir. Afşin’de Roma döneminde zenginlerin kullandığı yamaç villalarının yer aldığı belirtiliyor. Mozaiklerin de bu yamaç villalarının taban döşemeleri olduğu ifade ediliyor. Roma döneminde şehrin zenginleri ve generallerin kullandığı bu yamaç villarının Efes ve Zeugma Antik kentinde bulunan mozaiklerle büyük benzerlik göstererek "Asıl kent Efsus , Afşin kentinin altında bulunuyor.Afşin Antik Kenti'nin agorası ve tapınağının da Afşin Fidanlığı içerisinde olabileceği fidanlık içerisinde çıkan tarihi yazıt taşlar ve tapınak taşlarına rastlanılmıştır. Ayrıca Afşin Fidanlığı içerisinde Romalılara ait tarihi su kanalarının olduğu da tespit edilmiştir. Afşin Antik Kenti yamaç villalarında bulunan Mozaiklerin uzmanlara göre Sanatsal olarak Zeugma’dan çok daha değerli olduğu İlimiz Kahramanmaraş’ta bulunan Germenicia antik kenti mozaikleriyle ortaya çıkmıştır. Uzmanlara göre Kahramanmaraş Germanicia Antik Kenti Yamaç Villalarının bu mozaiklerinde daha ince taşlar kullanılmış yani sanatsal değeri Zeugma’dan çok daha fazlaymış. Zeugma da daha iri taşlar kullanılmış ama Kahramanmaraş’ta ki yamaç Villalarında çok daha küçük taşlar kullanılmış. Afşin ve Kahramanmaraş İlimizde ortaya çıkarılan bu mozaiklerin sanatsal değeri çok daha büyük. Şimdi burada herkese büyük görevler düşüyor. Gerek halkımız gerekse kamu ve sivil toplum örgütleri bu tarihi eserlere sahip çıkmalılar. Afşin’de bulunan mozaikler gün yüzüne çıkartılarak açık hava müzesi olmalıdır. Burada bulunan mozaiklerin ön plana çıkması gerekiyor. Önerimiz de şu; açığa çıkan mozaikleri yerinde koruyalım. Mozaiklerin bulunduğu alanı kamulaştırıp açık hava müzesine dönüştürelim. Mozaik sanatının ilk çıktığı günden, yani Hazreti İsa'dan önce 8. yüzyıldan ve Bizans çağı sonuna kadar mozaik sanatının aralıksız uygulandığı tek bölgenin Anadolu olduğunu ifade eden Prof .Dr .Şahin hocam Mozaik sanatının Anadolu’dan yayıldığını belirtmektedir. Prof. Dr. Şahin Mozaik sanatının Bergama'da yaratıldığını ve buradan dünyada yayıldığını ifade ederler. Böylesi bir ülke olmamıza rağmen örneğin Mısır ve Tunus mozaiklerini corpuslar şeklinde yayınlayıp dünyaya tanıtmışlardır. İlimiz Kahramanmaraş ve İlçemiz Afşin’de bulunan mozaiklerinde tüm Türkiye ve dünya’ya tanıtılmalıdır. Kaliteleri ve ikonografileri açısından Zeugma mozaikleri ile yarışacak nitelikte olan Germanicia antik kenti İlçemiz Afşin’de bulunan Mozaikler aynıdır. Ait oldukları dönemde Romalı seçkinlerin oturdukları villaların tabanlarını adeta bir dantel gibi süsleyen Afşin mozaikleri estetik açıdan Zeugma ve Efes mozaikleriyle rahatlıkla boy ölçüşebilecek nitelikte. Arkeoloji kültür ve sanat potansiyeli yönünden Afşin için çok önemli bir şans olan Afşin Antik kenti taban mozaikleri, halen toprak altında olanların çok ufak bir kısmını oluşturmakta. Roma villası ile birlikte antik Afşin-Efsus Kent Agorası ve tapınağının izleri bulunmaktadır.
Anadolu Latin İmparatorluklarından Arap Kültürüne uzanan köprü, insanlıkla yaşıt kentlerden biri olan Afşin’de çağın her dönemine ait muhteşem eserler ve bunlardan biri olan mozaiklerdir. Ülkemizde bu güne kadar bulunanlar; Helenistik dönem, Roma ve Bizans’ ait olup MÖ 4.yy.dan itibaren en güzel örneklerini vermiş, süsleme sanatlarında önemli bir yer tutmuşlar. daha yeni olan Romalılar ve Bizanslılara ait mozaiklerinin örneklerine çoğunlukla İlimiz Kahramanmaraş ve Afşin İlçesinde rastlanmış, Germenicia Antik kenti ortaya çıkmıştır. Roma dönemi mozaikleri olup bugün Afşin şehrinin Afşin bey İlköğretim okulunun bahçesinden başlayarak Afşin Fidanlığının içerisine kadar uzanan Roma dönemi mozaikler bulunmaktadır. Ayrıca Afşin bir mozaikler kentidir. Bunun haricinde Afşin’in Beyceğiz ve Yeşilyurt Mahallelerinde ve Karagöz köyü yolu üzerinde ve Hazreti İsa’nın havarisinin geldiği Afşin göz deresi olmak üzere Afşin’in birçok yerinde Romalılara ait mozaikler bulunmaktadır. M.Ö. 16 binlere uzanan uygarlık izlerine sahip Afşin, Anadolu kültür mozaiğinin en önemli parçalarından biri. Tarihin her döneminde cazibeli bir merkez olan Afşin’i gezmekten keyif alacaksınız. Değişik toplum ve uygarlıklar tüm Antik Çağ boyunca geleneksel yaşam tarzları ve beğenilerini çeşitli şekillerde açığa vurmaya çalışmış, bu ise heykel, çanak-çömlek, resim ve mozaik gibi bir çok sanat dalının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu sanat dallarından biri olan Mozaik Sanatı ise bilindiğinin aksine Bizans ile birlikte doğmamış, antik dönemlerde ortaya çıkmış ve gelişmiştir.
Afşin Antik kentinde Romalılar kendine ait para bastıracak kadar önemli ve ihtişamlı bir şehir olan Afşin’de önemli eserler meydana getirmişler fakat şehrimiz Afşin uğradığı istilalar ve depremler sonucu yıkılarak 2000 yıl toprağın derinliklerine gömülmüştür. 1960 yılında bu mozaikler gün yüzünü çıkartılıyor fakat daha sonra bilinçsizce üzeri toprakla kapatılıyor. Afşin’de bulunan mozaikler antik kenti gün yüzüne çıkaracaktır. Afşin Roma İmparatorluğu'ndan kalma eserlerin üzerinde oturuyor. Milattan sonra 300-400 yıllarına ait olan Afşin Antik Kenti'nin mozaiklerinin ilimiz Kahramanmaraş’ta bulunan mozaiklerin aynı olup, bu mozaiklerde bulunan Aslan ,Kuş , Boğa gibi resimler Afşin mozaikleriyle uyuşmaktadır. Afşin’de bulunan Mozaikler tarihi yamaç villarının bulunduğunu göstermektedir. Afşin’de Roma döneminde zenginlerin kullandığı yamaç villalarının yer aldığı belirtiliyor. Mozaiklerin de bu yamaç villalarının taban döşemeleri olduğu ifade ediliyor. Roma döneminde şehrin zenginleri ve generallerin kullandığı bu yamaç villarının Efes ve Zeugma Antik kentinde bulunan mozaiklerle büyük benzerlik göstererek "Asıl kent Efsus , Afşin kentinin altında bulunuyor.Afşin Antik Kenti'nin agorası ve tapınağının da Afşin Fidanlığı içerisinde olabileceği fidanlık içerisinde çıkan tarihi yazıt taşlar ve tapınak taşlarına rastlanılmıştır. Ayrıca Afşin Fidanlığı içerisinde Romalılara ait tarihi su kanalarının olduğu da tespit edilmiştir. Afşin Antik Kenti yamaç villalarında bulunan Mozaiklerin uzmanlara göre Sanatsal olarak Zeugma’dan çok daha değerli olduğu İlimiz Kahramanmaraş’ta bulunan Germenicia antik kenti mozaikleriyle ortaya çıkmıştır. Uzmanlara göre Kahramanmaraş Germanicia Antik Kenti Yamaç Villalarının bu mozaiklerinde daha ince taşlar kullanılmış yani sanatsal değeri Zeugma’dan çok daha fazlaymış. Zeugma da daha iri taşlar kullanılmış ama Kahramanmaraş’ta ki yamaç Villalarında çok daha küçük taşlar kullanılmış. Afşin ve Kahramanmaraş İlimizde ortaya çıkarılan bu mozaiklerin sanatsal değeri çok daha büyük. Şimdi burada herkese büyük görevler düşüyor. Gerek halkımız gerekse kamu ve sivil toplum örgütleri bu tarihi eserlere sahip çıkmalılar. Afşin’de bulunan mozaikler gün yüzüne çıkartılarak açık hava müzesi olmalıdır. Burada bulunan mozaiklerin ön plana çıkması gerekiyor. Önerimiz de şu; açığa çıkan mozaikleri yerinde koruyalım. Mozaiklerin bulunduğu alanı kamulaştırıp açık hava müzesine dönüştürelim. Mozaik sanatının ilk çıktığı günden, yani Hazreti İsa'dan önce 8. yüzyıldan ve Bizans çağı sonuna kadar mozaik sanatının aralıksız uygulandığı tek bölgenin Anadolu olduğunu ifade eden Prof .Dr .Şahin hocam Mozaik sanatının Anadolu’dan yayıldığını belirtmektedir. Prof. Dr. Şahin Mozaik sanatının Bergama'da yaratıldığını ve buradan dünyada yayıldığını ifade ederler. Böylesi bir ülke olmamıza rağmen örneğin Mısır ve Tunus mozaiklerini corpuslar şeklinde yayınlayıp dünyaya tanıtmışlardır. İlimiz Kahramanmaraş ve İlçemiz Afşin’de bulunan mozaiklerinde tüm Türkiye ve dünya’ya tanıtılmalıdır. Kaliteleri ve ikonografileri açısından Zeugma mozaikleri ile yarışacak nitelikte olan Germanicia antik kenti İlçemiz Afşin’de bulunan Mozaikler aynıdır. Ait oldukları dönemde Romalı seçkinlerin oturdukları villaların tabanlarını adeta bir dantel gibi süsleyen Afşin mozaikleri estetik açıdan Zeugma ve Efes mozaikleriyle rahatlıkla boy ölçüşebilecek nitelikte. Arkeoloji kültür ve sanat potansiyeli yönünden Afşin için çok önemli bir şans olan Afşin Antik kenti taban mozaikleri, halen toprak altında olanların çok ufak bir kısmını oluşturmakta. Roma villası ile birlikte antik Afşin-Efsus Kent Agorası ve tapınağının izleri bulunmaktadır.
Milattan Sonra 4. ve 5. yüzyıla ait bir Roma Kenti olduğu ve sakinlerinin yüksek mevkili aristokratlar olduğu anlaşılan Afşin İlçesinde ve Germenicia, Kahramanmaraş'ı dünyanın en önemli mozaik merkezlerinden biri haline getirecek. Villaların olduğu tahmin edilen antik kentin taban mozaikleri, dönemin sosyal ve kültürel hayatı hakkında önemli ipuçları vermektedir.
Antik Kent Afşin’de İnsan, hayvan ve bitki figürlerinin çok gerçekçi şekilde resmedildiği mozaikler arasında bulunan "horoz" figürünün ise günümüzde bilinen mozaikler arasında karşılaşılmamış, benzersiz bir yapıya sahip olduğu Afşin ve Kahramanmaraş mozaikleriyle ortaya çıkmaktadır. Afşin İlköğretim okulu bahçesinde bulunan mozaiklerle estetik açıdan Zeugma ve Efes mozaikleriyle aynı niteliktedir. Zeugma antik kenti M.Ö 300 yılında Büyük İskender tarafından Selevkia Euphrates adıyla kurulmuştur ilçemiz Efsus –Afşin de M.Ö 333 de Anadolu’yu ele geçiren Büyük İskender pers imparatoru III Dariusu isoss’ da yenerek bu devlet ile Maraşı’da ele geçirmiştir.Afşin ilçesinde Makedonya dönemine ait sikke (paralardan)ve sütun başları ve heykeller bunu kanıtlamaktadır.Bu mozaikler bize ilçemiz Yeşilyurt mahallesini Atlas kentin yanından başlayarak ilçemiz Alimpınar köyüne kadar antik kentin yeraltında olduğunu Tarihi eserleriyle ispatlamaktadır. İnsanlık tarihine ışık tutmaktadır. Afşin –Efsus Kenti M.Ö.4000 yılında Etiler –Hititler tarafından kurulmuş olup, Afşin’in M.Ö.4000 yılına inen zengin bir tarihi vardır. Yukarıda Mozaikler Maraş’ta bulunmuş aynısı İlçemiz Afşin’in Afşinbey İlköğretim okulunun bahçesinde bulunan bir Roma eseridir. Afşin tarihi eser bakımından zengindir bunun için İlçemizde bulunan tarihi eserlerimize sahip çıkalım tahrip etmeyelim” dedi.
KAYNAKLAR:
MOZAİKLERİN TARİHİ VE MOZAİKLERE AİT ÇEŞİTLİ MAKALELER.
KAHRAMANMARAŞ VE AFŞİN’DE BULUNAN MOZAİKLERİN ÖNEMİ VE YERİ
KAYNAKLAR:
MOZAİKLERİN TARİHİ VE MOZAİKLERE AİT ÇEŞİTLİ MAKALELER.
KAHRAMANMARAŞ VE AFŞİN’DE BULUNAN MOZAİKLERİN ÖNEMİ VE YERİ
