EFSUS ŞEHRİ TÜRKİYE’NİN HANGİ BÖLGESİNDEDİR
Kentlerinde İnsanlar gibi kaderi var. Bazen ağlarlar, bazen gülerler. İşte kaybolan Efsus şehrinin bulunuşu, bu kentin kaderini değiştirecek kadar önemli, öyle önemli ki Efsus Antik kentini bir tarih hazinesi olarak değerlendirmeliyiz. İlçemiz Afşin Bey İlköğretim okulunun altında Afşin'in gizli tarihi yatıyor. Afşin'in tarihi ile ilgili çok önemli belgelere ulaşılmıştır. Gaziantep’teki tarihi zeugma Belkıs antik kentindeki mozaik yapılara benzeyen bu çok değerli eser ilgisizlik ve ihmal ile toprak altında kalmaya devam ediyor. Afşin şehri her tarafı tarihi zenginliklerle doludur. Afşin'de bulunan mozaikler Roma dönemine ait 1700 yıllık tarihin üzerinde şehir durmaktadır. Afşin İpek yolu üzerinde M.Ö.16 bin yıllık tarihi bir kent Hitit, Asur, Frigya, Lidyayılar, Kommagenler, Roma, Bizans, Arap, Selçuklu ve Osmanlı yönetimlerinde kalmış Hitit yazılı kaynaklarında Afşin Hititler tarafından M.Ö.4000 yıllarında kurulmuş ayrıca Hitit Kralı III Hatuşili'nin yukarı ülkesinin Lawazantiye (Lavazantiye) bölgesinde bulunmaktadır. Afşin Halep Vilayet salnamelerinde Romalılara Başkentlik yapmış bir şehirdir. Afşin'de bulunan Eshab-ı Kehf Külliyesi ve diğer tarihi eserleriyle ünlü bir şehirdir. Osmanlı Padişahlarından Yavuz Sultan Selim Afşin'in Hurman Nahiyesi'nin Tahtalı dağları bölgesinde savaş yapmıştır. 1514 yılında Çaldıran Seferine Afşin Marabuz Kalesinin önünden geçen ipek yolundan gitmiştir. Dönüşte 1515 yılında Afşin'i Osmanlı topraklarına katmıştır. 1700 yıllık Afşin-Efsus Antik kentinin gün yüzüne çıkarılması bekleniyor. Afşin Antik kenti Roma için ihtişamlı ve önemli bir kent olarak bulunmaktaydı. Afşin uğradığı istilalar, yağmalar ve depremler sonucu yıkılarak 1700 yıllık Afşin-Efsus kenti toprağın altına gömülmüştür. Afşin'de 1700 yıl sonra bulunan Mozaikler Antik Efsus kentini gün yüzüne çıkartacaktır. Afşin Antik kentinin bulunması büyük bir merakın hayallerin ümitlerin gerçekleşmesidir. İlimiz Kahramanmaraş Germenica ,Antakya ve Zeugma Antik kentlerinden sonra bu mozaikler Afşin kentini ortaya çıkararak Afşin Antik kent olacaktır.Türkiye'de sayılı bulunan Antik kentlerden Zeugma antik kentine ilaveten Afşin Antik kentler arasına girecektir. Afşin tarihte olduğu gibi Antik kent olacaktır. İnsanlık tarihinin ortak ana yurdu uygarlığın kenti Afşin'dir. Afşin'in taşı, toprağı tarihle yoğrulan ve tarihin her döneminde mutlak izi bulunan bir şehirdir. Bu özelliğinden dolayı Afşin'i tarihte değil tarihi Afşin'de aramak gerekiyor. Roma ve Bizans dönemlerinde evlerin, hamamların ve saray odalarının tabanlarını duvarlarını süsleyin mozaiklere çeşitli konular işlenmiştir. Afşin'i tarihte büyük kent yapan nedenlerden birincisi çeşitli uygarlıklara beşiklik etmesi ve bu uygarlıklara ait tarihi eserlerdir. Afşin bey İlköğretim okulunun odunluk binasının altında bulunan bu mozaikler ilgisizlik nedeni ile Afşin'in tarihi toprak altında gömülü şekilde durmaktadır. Asıl Afşin-Efsus kenti , kentin altında bulunuyor. Afşin Doğu Roma dönemi , Bizans dönemine ait Efsus Antik kenti tespit edilmiştir. Bu mozaikler Afşin için ümit olmuştur. Afşin Kommagene Krallığı döneminde büyümüş ; Roma İmparatorluğu'yla da kocaman olmuştu ve Romalıların Başkenti olmuştu. Dünyanın en büyük kentlerinden biri Afşin'dir. Mozaiklerde bulunan Medusa 'nın hayat hikayesinden bahsedelim. Medusa Yunan mitolojisinde gözlerine bakanı taşa çevindiğine inanılan yılan saçlı , keskin dişli,dişi canavar. Medusa hayatta çok güzel bir kız olarak başladığında , Athena onu çok kıskanmıştı. Pose idon'un Medusa'nın güzelliğinden başı öylesine dönmüş ki, ona Athena'nın tapınaklarından birinde sahip oldu. Bu Athena için son derece aşağılayıcı bir davranıştı o da Medusa'yı bir Gorgon yaparak cezalandırdı. Medusa bir insan olarak doğduğu için ölümlüydü. Bu cezayla yetinmeyen Athena daha sonra Perseusa onu yakalayıp öldürmesi için yardım etti. Perseus , Medusanın başını kestiğinde Poseidon dan olan çocukları pegasus ve Chrysaor dışarı fırladı. Kan damlaları Libya çöllerinde birer yılana dönüştüler. Daha sonraları bu yılanların biri Mopsosu öldürmüştür. Perseus Medusanın kestiği kafasını alıp gittikten sonra Athena olay yerine geldi. Medusadan geriye ne kaldıysa inceledi. Derisini yüzüp Aegisin markası yaptı. İki damla kanınıda Kral Erichthoniusa , biri hastalıklara deva ,diğeri öldürücü zehir olarak hediye etti.İlçemiz Afşin bey İlköğretim okuluna odunluk temeli için kazılan yerde 6 M2 çapında bir mozaik bulunmuştur. Ayrıca yine bu mozaiklerin yanında 7 adet kis yapıdan su kanalı bulunmuş 1 metre genişliğinde 1,5 metre yüksekliğinde su kanallarından halen birinin içinden su aktığı görülmüştür. Yine yakınlarında mermerden yapılmış hamam küvetmeri, mermerden yapılmış hamam taşları bulunmuştur. Afşin'imizin Afşinbey ilköğretim okulunun bahçesi 24.12.2009 tarihinde 1 derece sit alanı ilan edilmiştir. Afşin'de bulunan bu mozaikler Arabissos-Efsus-Afşin antik şehrinin ilk izlerini ortaya koyarak kayıp kent Efsus gün yüzüne çıkarılmayı bekliyor. Renkli taşların büyülü dünyası ilk kez karşılaşan Afşin kenti yıllardır üzerinde yaşadığı şehrin dünya ve Türkiye kültürüne ve uygarlık kenti olarak ispat etmektedir. Afşin Antik kentinin taban mozaiklerinin bulunması Afşin kentinin kültür ve sanat tarihi açısından önemini daha da artırmaktadır. Afşin'de bulunan mozaikler rengarenk taşlarla nakış gibi işlenmiş mozaiklerin her bininin öyküsü bulunmaktadır. Afşin şehri Doğu ve Batı yönünde çok stratejik bir noktada bulunduğu içinde kısa zamanda büyür gelişir.Afşin Kommagene krallığının dört önemli kentlerinden biri olur. Afşin Roma İmparatorluğunun egemenliğine girince İmparatorluğun Başkenti olur. Afşin'de bulunan mozaikleri eşsiz kılan pek çok özelliği var. Bir halının kalitesi nasıl santimetrekaresindeki ilmiklerin çokluğu ve kullanılan ipliklerin rengi biliniyorsa mozaikler içinde aynı durum geçerlidir. Kullanılan taşlar küçük taşlar yani teserralar ne kadar küçükse resmin güzelliği o kadar artar. İlçemiz Afşin'de bulunan bu büyülü mozaikler İlçemiz tarihini aydınlatacaktır. Burada bir an önce arkeolojik kazılar yapılarak Afşin bey İlköğretim okulu bahçesi açık hava müzesi olmalıdır.
ARAŞTIRMACI YAZAR
MUSTAFA KÖŞ
