Nostalji III
Afşin’de Futbol
Bir ülkenin kültürünü, devamlılığı ve kalıcı yönünü temsil eden gelenekle, sıçrama ve atılım yapmayı hedefleyen değişim olgusu belirler. Değişime kapalı bir gelenek, kendini yenileyemediği için belli bir süre sonra toplumun ihtiyaçlarını karşılayamaz hale geldiğinden toplum içinde dünya görüşü değil de yaşam biçiminde farklılıklar oluşur. Bu da ne yazık ki, araçlarda değil de amaçta, gruplar birbirini hasım görmeye başlarlar. Geleneği dışlayan salt değişim anlayışı da toplumun ‘kendi’ kalmasını tehlikeye sokup yabancı kültürlerin içinde eriyip gitmesine neden olur. Tek yönlü olarak bunlardan birini benimseyen anlayış yüzünden toplumsal eleştiri ve düşünce işlevselliğini yitireceği için sorunlar beyin (düşünce) le, dille (ikna yolu) değil elle (kaba kuvvet) çözülmeye çalışılır.
Afşin ve Yöresinde Eşkıyalık başlığı altında da değindiğimiz gibi ‘döğüş ve saldırganlık’ gibi yerli kültürün işsizlik ve kültürsüzlükten doğan insanca olmayan öğelerini yaşatmanın bir anlamının olmadığını, sinema, futbol gibi yabancı kültürden gelmiş olsa da, bilgi, görgüyü, dostluğu, tatlı rekabeti ve sporculuk ruhunu ve ahlakını kazandırıyorsa, salt ‘yerli değil’, diye direnmenin anlamsız olduğunu kavramak durumundayız. Yine, yabancı kültür öğeleri olarak yaygınlaşan alkoliklik, uyuşturucu bağımlılığı, kumar ve karşı cinslerin nikâhsız birliktelikleri (cohabitiation), teşhircilik ile üretmeden tüketim yapma çılgınlığının sırf yeni diye de benimsenmesinin toplumsal yapımızda açacağı yıkımları görüp önlem almalıyız. Futbol ülkemizde 1950’lerden sonra Anadolu’da hızla yaygınlaşıp yerli oyunları hallaç papuğu gibi atarak kitlesel bir spor etkinliği haline gelmiştir. Spor, sinema ve sanat ülkemizde önemli ve saygın etkinlikleri oluşturmaktadır. Bunların yanında okuma alışkanlığı, bilgi ve görgüyü artırma çabası ve ülkenin yer altı ve yerüstü zenginliklerinin işlenerek ve mamül madde haline getirilerek hem iç piyasada hem de ihraç maddeleri haline getirilmesi hedefine de odaklanmak gerekmektedir.
Afşin’de ilk spor kurumu olan Afşin Spor 1956 yılında Afşin Gençlik Zümrüt Spor Kulübü olarak kurulmuştur. Başkanlığını Afşin Ziraat Bankası Müdürü Alaaddin Sevük, Muhasip Ahmet Turan Tor, Sekreter Hayati Vasfi Taşyürek ve Üye Doğan Bozkurt imzalı dilekçe, Maraş İl Gençlik Başkanı Maraş Engizek Gazetesinin Sahibi Saim Emirmahmutoğlu’na verilmiş, İl Gençlik Başkanı olan hemşerimiz de evrakı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüne götürmüştür. (Ahmet Duran Tor.)
Afşin’de futbol, 1956 yılında Afşin Spor Kulübünün kurulmasıyla yaygınlaşmaya başlar. O zaman bir spor kulübünün kurulması için en az beş dalda faaliyet göstermesi şartı aranıyordu. Afşin Spor 1955 yılında kurulduğunda bu beş dalda -güreş, futbol, atletizm, voleybol ve pinpon- faaliyetler başladı. Afşin’de Güreş Kulübü açılınca Halkevine minder atılarak güreşler yapılmaya başlandı. Afşin Güreş Kulübü çok canlı ve hareketli müsabakalar düzenler ya da Afşinli güreşçiler çevre il ve ilçelerdeki müsabakalara katılırdı. O dönemde Afşin’de Karakucakta güreş yapan pehlivanları sayarsak: Çapar Eşe’nin Durdu, Avşar’ın Cuma ve Halil, Mehmet Yüce, Topal Ali, İsmail Çevik, Fahri Aksakal, İhsan Gök, Durdu Mehmet ve Murtaza Özbek ile Hacıömer Bozdoğan, Arıstıl’lı Mithat, Karagöz’lü Cuma Doğan, Kör Mıstık, Çağılhan’lı Ahraz ve Arap, Kabaağaç’tan Kâzım İstanbullu ve Bekir Büke’yi sayabiliriz. (Cemal Tıraş).
Ankara’da ikamet eden Hüseyin Bakkalbaşı isimli hemşerimiz Afşin’e futbol topunu ilk getiren kişinin kendisi olduğunu belirterek, “Daha önce çaputları yuvarlak hale getirir kaytanla sıkıca bağlayıp top yapardık. İstanbul Güven Spor Kulübünden sipariş üzere PTT ile 15 liraya futbol topu getirir, parayı da oynayan arkadaşlardan beşer kuruş olarak toplardık. Bu hemşerimiz Afşin’e bisikleti ilk getiren kişinin de kendisi olduğunu belirterek şu ayrıntıyı da vermektedir: Antep’ten 1953 yılında 187.5 liraya aldığım bisikleti kamyonla Afşin’e getirdim.
Afşin’de futbol takımı kurulduktan sonra komşu ilçe futbol takımlarıyla ilgiyle ve heyecanla izlenen maçlar yapmaya başladı. Afşin Spor’un 1956’lardaki kadrosunu şöyle dizebiliriz:
1- Nüfusçu galip Beyin oğlu Kaleci Hulusi
2- Jandarma Celal
3- Süllü Cafer’in polis olan oğlu Fahri Demir
4- Diken Ahmet’in oğlu Mustafa Sönmez.
5- Semerci Kamil Büyükgenç’in oğlu Erol.
6- Gökahmetlerin (Ahraz) Yakup.
7- Ahraz’ın küçüğü Fevzi.
8- Sinekli Köyünden Süleyman Genç.
9- Jandarma İsmet.
10- Çırağıloğlu Hafız’ın oğlu Enver Çıragül.
11- Müdürün İsmail Canpolat’ın oğlu olup ‘Deli Duran’ lakabıyla yalınayak futbol oynayan Duran.
12- Afşin’in Malmüdürü Andırın’lı Ali Kayran’ın oğlu Çağatay. Çağatay’ın kardeşi Oktay 19 Mayıs Bayramı Provalarında kasa hareketleri sırasında boynu kırılarak öldü.
Elbistan’la 1955 yılında üç dalda -güreş, futbol ve atletizm- müsabaka yapılmıştı. Enver, Çağılhan Gedinği’nden başlayan ve Orta Okulun önünde biten koşuda 1. gelmişti.
1956 yılında Afşin Spor’un yöneticiliğini Öğretmen Mustafa Tıraş ile İhsan Gök yapmıştır. (Cemal Tıraş-Vezir Mercimek)
1958 yılına gelindiğinde Afşinliler futbola daha bir destek verdi ve birçok aileden futbolcu yetişti. 1958 yılında futbol oynayanlar ise;
1- Kurtların Abidin Bozkurt’un oğlu Mahmut ve Bıçakçı Hüseyin Bıçak’ın oğlu Mehmet.
2- Hamişlerin Devlet
3- Hamişlerden, Devlet’in kardeşi Caddık lakaplı Aliihsan
4- Katip Mahmut Yazgan’ın oğlu Hacı
5- Türkoğlu Beşir Öztürk’ün oğlu Seyit
6- Semerci Kamil Büyükgenç’in oğlu Erol
7- Gökahmetlerin Hacıosman Gök’ün oğlu Abdurrahman
8- Erzurum muhacirlerinden Paşo Çevik’in oğlu, Aho İsmail’in amcazadesi Hasan
9- Kozanoğlu Mustafa Taşkale’nin oğlu Alaattin
10- Solak Osman’ın oğlu Ali
11- Durdu Gürses’in amcasının oğlu, Çirkin olan soyadını Özöğretmen olarak değiştiren Hüseyin
12- Nazifenin Ali Arıkan (Terzi Ali) ın oğlu Hilmi
13- Kasap Yusuf Satılmış’ın oğlu Berber Hikmet
1958 yılında Afşin Sporun yöneticiliğini Öğretmen Adil Güzel yaptı. Bu takımla, futbolda şimdiki Belediyenin yapıldığı Çayırlıkta Elbistan Sporu yenmiştik.
1960-65’li yıllarda 1965’ten sonra transistorlü radyoların yaygınlaşmasıyla futbol gençlerin ve çocukların gündemine yaygın bir biçimde girdi. 1968’li yıllarda Afşin Spor’un yanında Atlas Spor, Kartal Spor, Efsus Spor ve Hamam Spor adında dört amatör futbol takımı vardı. Bu takımlar sanki lig usulü fikstürle hafta sonları birbirleriyle maç yaparlardı. Maçlar Afşin Bey İlkokulunun bahçesinde, Atlas Suyu ve Havsa mevkiindeki sahalarda yapılırdı. Bu takımlardan Kartal Sporun oyuncuları arasından üç Belediye başkanı çıkmıştır. Ergün Ertekin –iki dönem- Yalçın Demir ve İrfan Gedikbaşı. O dönemde Afşin’in günümüzde kasaba olan büyük köylerinden Arıtaş, Altunelma ve Tanır’ın, Düziçi Öğretmen Okulunda okuyan gençleri de kendi köy takımlarını kurmuşlardı. Bunlarla da ara sıra Afşin Amatör takımları maç yapardı. Kartal Spor’un 1970-1971 sezonunda Hunu Spor’u Havsa mevkiindeki sahada 10-1 yenmesi büyük takdir toplamıştı. Kartalspor’un o maçtaki kadrosu: Kaleci Hikmet Aksakal, Mehmet Doğan, Abdurrahim Kanat, Alaaddin Yazgan, İrfan Gedikbaşı, İhsan Köker, Ergün Ertekin, Yakup Şahin, Yalçın Demir, Necati Demir ve Sefer Kılıç’tı. Gönül isterdi ki, Atlas Spor, Efsus Spor ve Hamam Spor’da oynayan hemşerilerin de isimlerini yazalım. Ancak bunların birkaçı dışında isimlerini hatırlayabildiğim hemşeri yok hafızamda.
Not: Hemşerilerimizde, bunların dışında Afşin Spor’a ilişkin bilgi, belge ve fotoğraf varsa bunları bizimle paylaşıp Afşin ve Yöresi Tarihi III adlı eserimize ve dolayısıyla ilçemizin tarihine katkı yapmalarını rica ediyorum. Tek kişinin çabasıyla tarih yazmak mümkün olmadığından bu çalışmamızda temel vurgumuz: Afşin ve Yöresi Tarihini Birlikte Yazalım.
