Afşin, Maraş’ın kuzey ilçelerinden biri olup, yüksek dağlar nedeniyle Akdeniz’in ılıman havasından çok yayla havasını andıran serin bir iklime sahiptir. Bu sebeple yaz mevsimi burada kısa ama yoğun geçer. Kışın zorlu şartlarına karşı hazırlık yapmak Afşin halkı için bir zorunluluktur ve bu hazırlıklar, kış boyunca sofraları şenlendirecek lezzetlerin teminatıdır. Kış hazırlıkları, sadece yiyeceklerin depolanması değil, aynı zamanda imece usulü yardımlaşmayı ve komşuluk ilişkilerini pekiştiren bir kültürün devamıdır.
Afşin’de yaz ayları kış hazırlıklarıyla doludur. İlk olarak dolmalık, salçalık ve kurutmalık sebzeler alınır. Patlıcan, kabak, biber gibi sebzeler özenle oyulur ve ipe dizilerek balkonlarda kurutulur. Bu kurutulmuş sebzeler, kışın lezzetli dolmalar yapabilmek için hazır hale gelir. Kurutma işi, neredeyse her evde yapılan vazgeçilmez bir yaz işidir. Sebzelerin ipe dizilip balkonlarda kuruması sırasında rüzgar estiğinde her evden gelen hafif seslerle birlikte bu sürecin kendine özgü bir ritmi oluşur.
Afşin’in iklimi, özellikle salça yapımı için oldukça uygundur. Domates ve biber salçası yapımı, yazın en önemli uğraşlarındandır. Domates salçası biraz zahmetlidir; domatesler kabukları soyulup ezilir, süzgeçten geçirilir ve güneşte beklemeye bırakılır. Ancak domates bereketlidir; sadece salça değil, aynı zamanda menemen için konserve de yapılır. Koca kazanlarda pişirilen domatesler, yeşil biber ve sarımsakla harmanlanır ve şişelere doldurulup kışın sofraların baş tacı olur.
Biber salçasının yapımı biraz daha kolay, ancak bir o kadar da keyiflidir. Biberlerin sapları çıkarıldıktan sonra yıkanır, temizlenir ve biber çekme makinelerine götürülür. Bu süreç, çocuklar için heyecan vericidir; makinelerin sesi ve çarşıya gitme macerası onları bu işin bir parçası haline getirir. Biberler çekildikten sonra sıvı haldeki salça sinilere dökülüp damlara çıkarılır ve güneşte kurutularak özlü salça haline gelir.
Tarhana da Afşin'de kış hazırlıklarının olmazsa olmazıdır. Maraş’ın tarhanası, diğer memleketlerde yapılanlardan farklıdır. Çorbalık tarhanaların aksine, Maraş tarhanası çerez olarak yenir. Kütür kütür, yanında kuru yemişlerle birlikte tüketilen tarhana hem doyurucu hem de besleyicidir. Elbistan ve Afşin tarhanası ise biraz daha kalın ve serttir; çorbası da yapılır, ancak genellikle çerezlik olarak tercih edilir.
Bunların yanı sıra Afşin'de kış için reçel, turşu, marmelat gibi hazırlıklar da yapılır. Reçeller, yörede yetişen meyvelerle yapılır ve her biri ayrı bir lezzet taşır. Ayrıca, yufka ekmek yapımı da kış hazırlıklarının önemli bir parçasıdır. Çapı bir metreyi bulan yufka ekmekler tandırlarda pişirilir ve kış boyunca tüketilmek üzere saklanır. Ekmek yapımı sırasında bazlama da yapılır. Sıcacık tereyağlı bazlama, peynirle birlikte yenince tadına doyulmaz. Yanında bir de çay varsa, harika olur.
Afşin’deki kış hazırlıklarının en güzel yanlarından biri de bu işlerin imece usulü yapılmasıdır. Komşular birbirine yardım eder, el birliğiyle salçalar çekilir, sebzeler oyulur ve kurutulur. Bu yardımlaşma, hem işleri hızlandırır hem de sosyal bağları güçlendirir.
Bağ bozumu, Afşin ve Maraş’ta kış hazırlıklarının belki de en meşakkatli ama en keyifli kısmıdır. Maraş’tan başka bir yerde bulamayacağımız özel üzüm çeşitleri, bağların bereketini simgeler. Maraş bağlarında çeşitli kaynaklarda 21 tür üzüm yetiştiği söylenmektedir. Bununla birlikte en fazla kabarcık (namı diğer su damlası), marhabaşı (siyah üzüm) ve Azezi (güz üzümü) gibi türler yöreye özgü nadide üzümlerdir. Ancak şire yapımında en çok kabarcık, Azezi ve yıldız üzümleri kullanılır. Bu mevsimde yapılan şireler, dillere destan, elden ele verilemeyen lezzetli tatlara sahiptir. Özellikle "köpük sucuğu" yapımı, bağ bozumunun en önemli işlerinden biridir. Bu sucuk, zahmetli yapımıyla bilinir; pekmezin koyulaştırılıp cevizlerle karıştırılarak hazırlanması emek ister, ancak yemesi bir o kadar lezzetlidir. Üzümler toplanıp pekmez kaynatılır, pekmezden ise pestil, sucuk ve bastık yapılır. Üzüm suyu şeker niyetine içilirken, bu ürünler de kış boyunca tatlı niyetine tüketilir.
Bağ bozumu zamanı, aynı zamanda imecenin en yoğun yaşandığı dönemlerden biridir. Herkes birbirine yardım eder; üzümler toplanır, pekmez kazanları kaynar ve cevizle karıştırılarak kışın tüketilecek tatlılar hazırlanır. Samsalar, köpük sucuklar, bastıklar, ceviz sucukları tadıyla unutulmaz bir lezzet sunar. Ne kadar zorlu bir süreç olsa da, sofralarda yerini aldığında tüm emeğe değdiği görülür.
Sonuç olarak, Afşin’de kış hazırlıkları, sadece yiyecekleri depolamak değil, aynı zamanda gelenekleri yaşatmak ve toplumsal dayanışmayı güçlendirmek anlamına gelir. Her yıl sabırla ve titizlikle yapılan bu hazırlıklar, kış boyunca sofralara bereket getirir.
