Yumuşak doku romatizması olarak da bilinen fibromiyalji sendromu yaygın vücut ağrısı, kronik yorgunluk,uyku bozukluğu ve bilişsel sorunlar ile karakterize kronik bir hastalıktır.
Kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha fazla görülür ve toplumun en az %3 ‘ünü etkilediği düşünülmektedir .Genellikle 25-60 yaş arası görülür.Toplumda sık görülen hastalıklardan biridir ve diğer hastalıklar ile karıştırılabilmektedir.
Oluşum mekanizması tam olarak bilinmemekle beraber genetik ve çevresel faktörler; uyku bozuklukları,stresli yaşamın sebep olduğu hormonal değişimler,kas oksijenlenmesindeki yetersizlikler,hastalarda latent asidoz varlığının sebep olduğu ağrı algısındaki değişimler,lenfatik dolaşım bozukluğu ve bağışıklık faktörlerine ait kanıtlar bulunmuştur.
Hastalar yorgunluk,vücudun geniş alanına yayılan ağrı(boyun,omuz ve sırt bölgesi başta olmak üzere) ,uykusuzluk,kaygı,odaklanma güçlüğü,gözlerde kuruluk,mide-bağırsak sorunları tanımlarlar.Hastanın öyküsü önemlidir, birçok hastanın titiz ve mükemmelliyetçi olduğu görülmüştür.
Tanı alan hastalarda tedavi multidisipliner olmalıdır.Tedavi ekibinde hekim,fizyoterapist,diyetisyen ve psikolog bulunmalıdır.
Tedavi :
Medikasyon :Hekimin gerekli gördüğü durumlarda reçete ettiği ilaçlardır.
Antiinflamatuar Beslenme :Diyetisyenler tarafından düzenlenir.İnflamasyon, halk diliyle iltihaplanmayı azaltıcı besinleri içerir.Öğünlerde protein, karbonhidrat ve yağ dengesini sağlayarak,vitamin, mineral, lif ve yeterli suyun tüketildiği bir beslenme düzenidir.
Psikolojik Destek :Hastaların büyük bölümünün stresli, yoğun bir yaşamının varlığı veya psikolojik hastalığı olduğu bilinmektedir.Bu örneklere ek olarak mükemmelliyetçi kişilerde de sık görülür.
Fizyoterapi:Fibromiyalji hastalarında çeşitli çalışmalarla fonksiyonelliği arttırdığı kanıtlanmış modalitelerdir.
a.Ağrı Tedavisi: Fizyoterapistin, gerekli ekipman yardımıyla veya manuel yolla müdahelelerini içerir.Özellikle alevlenme dönemlerinde(semptomların ve ağrının arttığı dönemlerde) birincil tedavidir.Bu müdaheleler ile ağrı eşiği yükseltilir,gevşeme sağlanır ve dolaşımdaki artış ile beraber ağrı azalır.
b.Nefes Egzersizleri:Doğru nefes alma tekniklerini içerir.Diyafram kasını aktif kullanma öğretilir,hasta fizyoterapist yanında değilken de uygulayabilir.Nefes teknikleri egzersize entegre edilir.Amaç gevşemeyi sağlamak ve dolaşımı arttırarak dokuların daha fazla oksijenlenmesini sağlamaktır.
c.Postür Değerlendirmesi :Hastanın postürü yani duruşu değerlendirilir.Örneğin kifotik(kambur) duruşunuz var ise bazı kaslarınız daha çok kasıldığı için kısalacaktır.Bu sebeple spazm-ağrı görülecektir.
d.Aerobik Egzersiz:Aerobik egzersizler yürüme,koşma,dans,bisiklet,yüzme gibi egzersizleri içerir ve fibromiyalji hastalarında en etkili egzersiz tipi olduğu kanıtlanmıştır.Hastanın kondisyon ve yorgunluk şiddetine göre planlanır.Genellikle haftada 3-4 gün,20-30 dakika yürüme ile başlanır,yürüyüş tempolu olmalıdır ve şiddet belirli süre aralığıyla arttırılır.
e.Gevşeme ve Germe Egzersizleri:Hastalarda bazı kaslarda kısalma görülür(çeşitli sebeplerle, özellikle duruş bozukluğu ve uzun süre oturmaktan kaynaklanan) ve bu kaslar için germe egzersizleri verilir.Gevşeme egzersizlerinden en etkili olanlar ise nefes egzersizleri, su içi egzersizler , yoga ,klinik pilates ve tai chidir.
f.Kuvvetlendirme Egzersizleri:Hastada kısalan kasların yanı sıra uzamış kaslarda bulunmaktadır bu sebeple kuvvetlendirme egzersizleri de tedaviye eklenmelidir.Kuvvetlendirme egzersizleri kronik yorgunluğun azaltılmasında etkilidir ve haftada 2 gün,düşük ağırlıklar ile başlanması önerilir.
Fibromiyalji hastalarında ergonomik düzenlemeler çok önemlidir.Örnek verecek olursak özellikle masa başında çalışan hastalarda dik oturuş,boyun desteği,ayak altına set konulması,tüm hastalarda kullanılan yastığın ortopedik olması gibi küçük değişiklikler hastanın hayat standartlarına olumlu katkı sağlayacaktır.
Bu yazı genel bilgiler içermektedir; egzersiz tipi , süresi,şiddeti,sıklığı için fizyoterapistinize danışmayı unutmayın.
Sağlıkla kalın.
