EFSUS(AFŞİN) ALAYI VE KIŞLASI
Efsus şehri başlangıçta Afşin Beyin ordugâhı olduğundan Selçuklu ve Osmanlı devleti zamanında bu kente önemli eserler yapılmıştır. Eshab-ı Kehf külliyesi Selçuklular, Dulkadiroğulları ve Osmanlılar tarafından özenle korunarak ve Cumhuriyet döneminde yıkılan yerleri Restorasyon yapılarak günümüze kadar gelmiştir.Eshab-ı Kehf Külliyesini koruma altına alan Osmanlı Padişahlarına ait Fermanlar İlçemiz Pınar önü cami emekli İmamlarından Hasan POLAT hocamız tarafından özenle saklanmaktadır. Osmanlı Padişahları Efsus şehri önemli bir yer olduğundan askeri bina olarak Afşin Bey İlköğretim okulunun bulunduğu binayı ilk olarak Efsus Alayı kışlası olarak yaptırmışlardır. Gerek Selçuklularda gerekse Osmanlılarda Eshab-ı Kehf Külliyesi önemli Kervan ve ticaret yollarının üzerinde bulunduğundan bu yolların güvenliğini sağlamak amacıyla Efsus şehrine bir Alay kışlası yaptırılmıştır. Tarihi kaynaklar Efsus’ta bir Alay bulunduğunu yazmaktadır. 1086’da Selçuklu Türklerinin fethinden sonra medreselerin açılıp açılmadığını bilmiyoruz. Ancak İlk medrese olarak kaynaklarda Efsus-Afşin Ashabü’l-Kehf’de yaptırılan medrese görülmektedir. Anadolu Selçuklu Sultanı I. İzzeddin Keykavus zamanında yaptırılan bu medrese Maraş’taki ilk eğitim ve öğretim kurumudur. Tarihte Eshab-ı kehf vakıf gelirlerine bazı kişilerce müdahale olduğundan böyle olayların olmaması için Osmanlı padişahlarından 1738 Yılında Birinci Mahmut tarafından veya Osmanlı Padişahı Sultan Abdülmecid döneminde Efsusa askeri kışlanın kurulduğu sanılmaktadır. Osmanlı Padişahlarından Sultan Birinci Mahmut Han tarafından Efsus-Afşin şehrimizde bulunan Eshab-ı Kehf Külliyesi ve Dedebaba türbesinin gelirlerine Elbistan Volvodası (Prensi) tarafından el konulmuştur. Sultan Birinci Mahmud Han tarafından 1738 yılında gönderilen Tuğralı fermanın Kahramanmaraş Sütçü imam Üniversitesi Felsefe Bölümü öğretim Üyesi Doçent Doktor Necati Demir hocam tarafından Türkçeye çevrilen ferman şöyledir. Efsus –Afşin Kazasında bulunan Ashab-ı Kehf ve Dedebaba Türbesinin gelirlerine Elbistan Voyvodası (Prensi) tarafından el konulmuştur. Ben ki Osmanlı Padişahı Sultan Birinci Mahmud Han olarak Meraş-Efsus-Elbistan Kazaları Naiblerine ve Kadılarına buyruğumdur. Duydum ki Efsus- Afşin şehrinde bulunan Ashab-ı Kehf ve Dedebaba Türbesinin Vakıf gelirlerine Elbistan Voyvodası(Prensi) tarafından el konulmuştur. Efsus kazasında bulunan Ashab-ı Kehf ve Dedebaba Türbesinin gelirlerine el koyan Elbistan Voyvodasının (Prensinin) şiddetle uyarılması ve Meraş-Efsus-Elbistan Kazaları Naiplerinin daha dikkatli davranarak Ashab-ı Kehf ve Dedebaba Türbesinin Vakıf gelirlerinin korunmalıdır. Meraş-Efsus-Elbistan Kazaları Naiblerine gönderilen Fermanu Hümayunda Eshab-ı Kehf ve Dedebaba Türbesinin Vakıflarının gelirlerinden sadece Seyid soyundan olan Seyid Mehmet ve Karındaşları ve Kardeşleri ile Seyid Hüseyin Efendi ve Saadettin ve Seyid olan kişilere pay verilebileceği yazmaktadır. Eshab-ı Kehf ve Dedebaba Türbesine gelen Misafirlerin ağırlanması ihtiyaç sahibi olanların ihtiyaçlarının giderilmesi ve Eshab-ı Kehf ’Medresesinde Medrese eğitimin devam etmesi Seyid Hüseyin Efendi ve Akrabaları ile Kardeşlerine bu görev verilmiştir.
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi katalogları arşivinden bulduğum bilgilere göre Efsus-Afşin şehrimizde bir adet alayın olduğunu ve bu alayın 1934 yılında kapatıldığı tarihi kayıtlarda geçmektedir.
Tarih :17/L /1311 (Hicrî) Dosya No :8 Gömlek No :1311 Fon Kodu :İ..AS..
İkinci Ordu-yı Hümayun'a mensub Redif Yirmibeşinci Karahisar Alayı Miralaylığı'na Redif Yirmisekizinci Afşin Alayı Kaymakamı Yusuf Ziya Bey'in terfian tayini.
Tarih :19/Ra/1120 (Hicrî) Dosya No :101 Gömlek No :9952 Fon Kodu :AE.SAMD.III
Afşin Miralayı Ömer'in Ilgın nahiyesinde Geçid karyesi ve tevabii tımarı hakkında arzı. a.g.tt
Tarih :17/Ca/1309 (Hicrî) Dosya No :1903 Gömlek No :34 Fon Kodu :DH.MKT.
Konya Vilayeti'ne gelen Kafkasya muhacirlerinin iskân olunduğu fakat Afşin kazasındaki bazı muhacirlerin gösterilen mahalleri kabul etmeyerek müşkilat çıkardıklarından yapılacak muamelenin sorulduğu.
Tarih :11/L /1319 (Hicrî) Dosya No :2578 Gömlek No :27 Fon Kodu :DH.MKT.
Meşhur eşkiyadan Bosikli oğlullarına mermi satan Tercan Mukavelat Muharriri Ali Efendi lie Afşin-i Sufla'dan Hüseyin Çavuş haklarında kanuni işlem yapılması.
Bir Zamanlar Afşin İlçemizde bulunan Afşin Bey İlköğretim okulunun binası Osmanlı Padişahları tarafından yapılmış bir kışla iken bu tarihi bina 1960 yılında yeni okul binası için sökülünce yapılan temel kazılarında tarihi roma dönemine ait mozaikler ortaya çıkıyor. Bu mozaiklerin resmini rahmetli Afşin’in emektar fotografçısı Celal GÜNEŞ tarafından resmi çekilmiştir. Okulu yapan müteahhit mozaiklere kıyamaz ve hiçbir mozaik’e zarar vermeden mozaiklerin üstünü ince kum tabakası ile kapatılarak okul inşaatı yapmıştır. Osmanlı padişahlarından birinci Mahmud döneminde açılan Efsus kışlası daha sonra 1841 yılında Osmanlı Padişahı Sultan Abdülmecid döneminde alaya dönüştürülmüştür. Efsus alayı 1934 yılında kapatılmıştır. Efsus alayında bulunan bir adet top Afşin kalesinde Ramazan aylarında top atışı yapılırken 1973 yılında Kahramanmaraş Müzesine teslim edilmiş Kahramanmaraş kalesinde bulunan topun Afşin alayına ait top olduğunu söyleyen emekli Askeri Memur Mustafa ÖZDEMİR 1973 yılında Kahramanmaraş Alay komutanlığından geldiler resmi yazışmaları yaparak Kale Mahallesinde Kalede bulunan Efsus-Afşin alayından kalma topu imza karşılığı Afşin Garnizon komutanı, Afşin Askerlik şubesi Başkanı ve Kaymakam beyin imzası ile teslim ettik. Hatta Efsuslu çetelerin Efsus Alayının topu ile Maraş harbine katıldıklarını ve Maraş harbi bitince topu tekrar Afşin’e getirdikleri Maraş harbine katılan çeteler tarafından anlatılmıştır.T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi katalogları arşivinden bulduğum bilgilere göre Efsus-Afşin şehrimizde bir adet alayın olduğunu ve bu alayın 1934 yılında kapatıldığı tarihi kayıtlarda geçmektedir Tarihi kaynaklar Efsus’ta bir Alay bulunduğunu yazmaktadır.1934 yılında kapatılan Alayın bulunduğu kışla binası okula çevrilerek Efsus ilkokulu adıyla eğitim öğretime başlamıştır. Afşin bey Ortaokulu Afşin’in en eski okullarından biridir. Efsus İlkokulunun İlk müdürü İstiklal savaşı Gazisi Mülazım-ı Evvel Üsteğmen Mehmet Sait GÜNEŞLİ ve Öğretmeni İstiklal savaşı Gazisi Mülazım-ı Evvel Üsteğmen Durdu TÜRKKAHRAMAN’DIR. Her iki gazimizi minnet ve şükranla anıyorum.
ARAŞTIRMACI YAZAR
MUSTAFA KÖŞ
AFŞİN KENT KONSEYİ TARİHİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜM BAŞKANI
KAYNAKLAR:
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi katalogları
Osmanlı Padişahları Fermanları Hasan POLAT Emekli İmam
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi katalogları arşivinden bulduğum bilgilere göre Efsus-Afşin şehrimizde bir adet alayın olduğunu ve bu alayın 1934 yılında kapatıldığı tarihi kayıtlarda geçmektedir.
Tarih :17/L /1311 (Hicrî) Dosya No :8 Gömlek No :1311 Fon Kodu :İ..AS..
İkinci Ordu-yı Hümayun'a mensub Redif Yirmibeşinci Karahisar Alayı Miralaylığı'na Redif Yirmisekizinci Afşin Alayı Kaymakamı Yusuf Ziya Bey'in terfian tayini.
Tarih :19/Ra/1120 (Hicrî) Dosya No :101 Gömlek No :9952 Fon Kodu :AE.SAMD.III
Afşin Miralayı Ömer'in Ilgın nahiyesinde Geçid karyesi ve tevabii tımarı hakkında arzı. a.g.tt
Tarih :17/Ca/1309 (Hicrî) Dosya No :1903 Gömlek No :34 Fon Kodu :DH.MKT.
Konya Vilayeti'ne gelen Kafkasya muhacirlerinin iskân olunduğu fakat Afşin kazasındaki bazı muhacirlerin gösterilen mahalleri kabul etmeyerek müşkilat çıkardıklarından yapılacak muamelenin sorulduğu.
Tarih :11/L /1319 (Hicrî) Dosya No :2578 Gömlek No :27 Fon Kodu :DH.MKT.
Meşhur eşkiyadan Bosikli oğlullarına mermi satan Tercan Mukavelat Muharriri Ali Efendi lie Afşin-i Sufla'dan Hüseyin Çavuş haklarında kanuni işlem yapılması.
Bir Zamanlar Afşin İlçemizde bulunan Afşin Bey İlköğretim okulunun binası Osmanlı Padişahları tarafından yapılmış bir kışla iken bu tarihi bina 1960 yılında yeni okul binası için sökülünce yapılan temel kazılarında tarihi roma dönemine ait mozaikler ortaya çıkıyor. Bu mozaiklerin resmini rahmetli Afşin’in emektar fotografçısı Celal GÜNEŞ tarafından resmi çekilmiştir. Okulu yapan müteahhit mozaiklere kıyamaz ve hiçbir mozaik’e zarar vermeden mozaiklerin üstünü ince kum tabakası ile kapatılarak okul inşaatı yapmıştır. Osmanlı padişahlarından birinci Mahmud döneminde açılan Efsus kışlası daha sonra 1841 yılında Osmanlı Padişahı Sultan Abdülmecid döneminde alaya dönüştürülmüştür. Efsus alayı 1934 yılında kapatılmıştır. Efsus alayında bulunan bir adet top Afşin kalesinde Ramazan aylarında top atışı yapılırken 1973 yılında Kahramanmaraş Müzesine teslim edilmiş Kahramanmaraş kalesinde bulunan topun Afşin alayına ait top olduğunu söyleyen emekli Askeri Memur Mustafa ÖZDEMİR 1973 yılında Kahramanmaraş Alay komutanlığından geldiler resmi yazışmaları yaparak Kale Mahallesinde Kalede bulunan Efsus-Afşin alayından kalma topu imza karşılığı Afşin Garnizon komutanı, Afşin Askerlik şubesi Başkanı ve Kaymakam beyin imzası ile teslim ettik. Hatta Efsuslu çetelerin Efsus Alayının topu ile Maraş harbine katıldıklarını ve Maraş harbi bitince topu tekrar Afşin’e getirdikleri Maraş harbine katılan çeteler tarafından anlatılmıştır.T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi katalogları arşivinden bulduğum bilgilere göre Efsus-Afşin şehrimizde bir adet alayın olduğunu ve bu alayın 1934 yılında kapatıldığı tarihi kayıtlarda geçmektedir Tarihi kaynaklar Efsus’ta bir Alay bulunduğunu yazmaktadır.1934 yılında kapatılan Alayın bulunduğu kışla binası okula çevrilerek Efsus ilkokulu adıyla eğitim öğretime başlamıştır. Afşin bey Ortaokulu Afşin’in en eski okullarından biridir. Efsus İlkokulunun İlk müdürü İstiklal savaşı Gazisi Mülazım-ı Evvel Üsteğmen Mehmet Sait GÜNEŞLİ ve Öğretmeni İstiklal savaşı Gazisi Mülazım-ı Evvel Üsteğmen Durdu TÜRKKAHRAMAN’DIR. Her iki gazimizi minnet ve şükranla anıyorum.
ARAŞTIRMACI YAZAR
MUSTAFA KÖŞ
AFŞİN KENT KONSEYİ TARİHİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜM BAŞKANI
KAYNAKLAR:
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi katalogları
Osmanlı Padişahları Fermanları Hasan POLAT Emekli İmam
