Uygarlığın kenti Efsus’ta tarihi kaynaklarda Efsus –Afşin şehrinin Kuzey Batısında bulunan Göz pınarının su kaynağının yanında Romalılar tarafından inşa edilmiş bir hamam bulunmaktaydı. Bu hamama Miladi 65 yılında Hazreti İsa efendimizin havarilerinden yuhanna bu hamama gelmiştir. Miladi 65 yılından önceleri Romalıların Efsus-Afşin şehrine büyük bir hamam yaptırdıklarını öğrenmiş bulunmaktayız. Romalılar döneminde Efsus şehrinde büyük bir hamamın olduğunu Afşin Göz pınarının yanı başında Roma dönemine ait biri kadın diğeri erkek iki adet heykel bulunmuş bu heykeller Kahramanmaraş müzesinde sergilemekte olup, ayrıca hamamdan çıkan tarihi hamam kurnaları Afşin Atatürk parkındadır. Efsus şehri Roma ve Bizans döneminde Anadolu’nun en önemli şehirlerinden biriydi Efsus şehri 1071 Malazgirt savaşından sonra Selçuklu topraklarına katılmıştır. Türklerde hamam, şehirlerin, yerleşim yerlerinin vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Selçukluların Anadolu topraklarına yerleşmesiyle her tarafta hamamlar yapılmaya başlanmıştır. Selçuklular döneminde Efsus şehrine çok büyük önem verilmiştir. Özellikle Eshab-ı Kehf’in şehri olan Efsus şehri Selçuklular döneminde en parlak dönemini yaşamıştır. Selçuklular döneminde Efsus şehrimiz Konya’dan atanan Valiler ve Askeri subaşılar yani askeri valiler tarafından yönetilmiştir. Hamama en fazla önem veren Osmanlı Türkleri olmuş ve devletin sınırlarının ulaştığı her yerde irili ufaklı hamamlar yaptırmışlardır.1086 Yılında Emir Buldacı adlı komutan haçlıların eline geçen Efsus şehrini tekrar aldı 1086 yılında Selçuklular Efsus şehrinde bulunan Eshab-ı Kehf Külliyesinde ilk medreseyi Ribatta açmışlardır. Selçuklulardan Sonra Dulkadiroğulları beyliğince idare edilen Efsus şehrinde bulunan Eshab-ı Kehf Külliyesinin üzerine Dulkadiroğulları beyi Alaüddevle Bozkurt Bey zamanında Eshab-ı Kehf Ribatının üzerine ağır olmasın diye ateş tuğladan Medrese yaptırmıştır. Eshab-ı Kehf’e üç kilometre uzakta bulunan Emirli Çobanpınarına Dulkadirli beyi Türkmenistan ve İranın Horasan kentinde bulunan Seyyidileri getirip yerleştirdi. Seyyidiler Emirli çoban pınarına bağlar, bahçeler dikerek şenlendirdiler. Dulkadiroğlu Alaüddevle Bozkurt bey Emirli çoban pınarı ile Zellebağ pınarlarının su kaynaklarının yanına Emirli ve Karakaya-Kızılkaya hamamlarını yaptırdı. Bu hamamların gelirlerini Eshab-ı Kehf Medresesine vakfeylediler. Yine Emirli Çoban pınarında on üç adet değirmen bulunmaktaydı. Bu değirmenlerden bir tanesi Dulkadiroğlu beyi Alaüddevle Bozkurt beyin hanımı şems hatuna aitti. Şems Hatun be değirmenin gelirlerini de Eshab-ı Kehf Külliyesine vakfeylemiştir. Efsus şehrimizin merkezinde Selçuklular tarafından yapılmış tarihi bir hamam bulunmaktaydı. Türk Milleti yeni savaştan çıkmış her taraf kırık, dökük viran şekildeydi. Şimdiki gibi tarihi eserleri korumak için vakıflar olmadığından Anadolu’da bulunan birçok tarihi eserler yok edilmiştir. Efsus şehrimizin Atatürk Caddesi üzerinde bulunan şimdiki Halk Bankası binasının olduğu yer ile Atatürk Caddesi üzerinde bulunan Selçuklu yapısı hamamı bakımsızlıktan uçmuş viran halde durmaktaydı. Efsus şehrinde bulunan kültür varlıkları tespit edilirken Efsus hamamı tarihi kayıtlara geçmemiştir. Efsus’u eski belediye başkanlarımızdan rahmetli İbrahim ÖZDEMİR 1928 yılında Efsus belediye başkanı olmuştur. İlk işi Atatürk caddesini camızların arkasına Loğu takarak açmıştır. Türkler, tarihi asaletleri ile temiz bir millettir. İslamiyet’i kabul etmeleri ve İslamiyet’in temizliğe ait hükümlerini büyük bir titizlikle uygulamaları neticesinde bilhassa, İstanbul’un fethinden sonra burada ve devletin dört bir yanında binlerce hamam yaptılar. İslamiyet’te temizlik dinin temel taşlarından olduğu için hamamlar da camiler kadar büyük önem kazanmış ve çok sayıda inşa edilmiştir. Hamam kültürü eski medeniyetlerde başlayıp zamanımıza kadar tarihin her çağında her medeniyetin süre gelen kültürel bir parçası olmuştur. Fakat hamam dendiği zaman ilk olarak Osmanlı ve Türkler akla gelir. Çünkü Hamamın asıl sosyal, kültürel gelenekleri ve uygulamaları Türklerle birlikte gelmiş ve günümüze kadar taşımıştır. Bundan dolayıdır ki, hamam denince Türkler, Türkler denince hamam akla gelmektedir. Efsus –Afşin şehrimizde bulunan tarihi Selçuklu hamamının taşları şimdiki tarihi hamam olan yere çektirilerek Afşin’imizi İlçe ve Şehir yapan Rahmetli Belediye Başkanımız İbrahim ÖZDEMİR tarafından 1936 yılında yaptırılmıştır. Büyüklerimizin anlattıklarına göre 1931 yılında yapımına başlanan hamam 1936 tarihinde hizmette açılmıştır.1936 yılında O zamanlarda sadece Kahramanmaraş’ta hamam vardı. İkinci hamam Efsus-Afşin’e açılmıştır.
EFSUS-AFŞİNDE BULUNAN TARİHİ HAMAMLAR
1-Miladi 65 Yılından Önce Romalılar dönemine ait Efsus –Afşin şehrinin Kuzey Batısında bulunan Göz Pınarının su kaynağının yanı başında bulunan Tarihi Roma hamamı.Bu hamamın binası yok olmuştur. Burada bulunan hamam yerinden çıkan Roma dönemine ait biri kadın diğeri erkek heykeller Kahramanmaraş müzesinde ve hamamdan çıkan hamam kurnaları Afşin Atatürk parkında sergilenmektedir.
2-Efsus –Afşin Atatürk Caddesi üzerinde bulunan Selçuklu Hamamı binası yok olmuştur. Taşları ile 1936 Yılında şimdiki Tarihi Hamam yapılmıştır.
3-Emirli Çobanpınarında Mahallesinde bulunan Emirli Çobanpınarı Hamamı ile Karakaya ve Kızılkaya Hamamları
4-Efsus-Afşin Atatürk Caddesi üzerine 1936 Yılında Efsus-Afşin Rahmetli Belediye Başkanımız İbrahim ÖZDEMİR tarafından Selçuklu Hamamından kalan kesme taşlarla büyük bir hamam yaptırmıştır.1936 Yılında Efsus’a gezmeye gelen Elbistanlı hemşerimiz Kahramanmaraş Milletvekili Hasan Reşit TANKUT Efsus’a hayran kalıyor. Şehirleşen bir köy Efsus Kasabasına hayran kalıyor. Diyor ki eğer Türkiye’de şehirleşmeye örnek bir yer varsa o da Efsus’tur. Bunu TBMM Meclisinde Efsus’u örnek gösteriyor. Rahmetli Belediye Başkanımız İbrahim ÖZDEMİR’E diyor ki İbrahim sen bu Kasaba merkezli Köy olan Efsususu nasıl şehirleştirdin diyor rahmetli belediye başkanımız İbrahim ÖZDEMİR sayın vekilim daha işin başındayız, yapacak çok işimiz var diyor Kahramanmaraş Milletvekili Hasan Reşit TANKUT’UN Efsus hamamı hoşuna gidiyor hamamda yıkanıyor. Afşin’imizi İlçe ve şehir yapan Rahmetli Belediye Başkanımız İbrahim ÖZDEMİR’İ rahmet ve minnetle anıyorum.
ARAŞTIRMACI YAZAR
MUSTAFA KÖŞ
KAYNAK: AFŞİN’E AİT ÇEŞİTLİ KAYNAKLAR