HÖYÜKLER KENTİ EFSUS-AFŞİN

 
Zamanın derinliğini Höyükler sayesinde anlıyoruz. Efsus’ta İnsanlığın çok uzun öyküsünün tanıkları onlar. Doğal bir yükselti, bir tepe gibi görünür höyükler. Ama bir gül gibi kat kattır içleri. Her kat eski bir Kente, daha eski bir köye, daha eski bir yerleşime açılır. Kahramanmaraş İlimizde toplam 54 adet höyük bulunmaktadır. Efsus bölgesinde toplam irili ufaklı 21 adet höyük bulunmaktadır. Höyüklerin tahrip edilmesi İnsanlığa ait bir belgenin silinmesidir. Efsus-Afşin Şehrinin her köşesinde, her kıyısında, her ovasında bucağında höyüğe rastlanılması Türkiye topraklarında yaşayan herkese bir sorumluluk yüklüyor. Tarihi bilgilerin katliamına meydan vermemektir. İnsanlığın uzun geçmişi günümüze farklı şekillerde ulaşır. Bunlar bazen yapı yıkıntılarının artığı ören yerleri, bazen gösterişli biçimde ayakta kalan bir anıt yapı, bazen de insanlar tarafından değiştirilen, kullanılan bir mağara ya da bunun gibi zamana, bölgeye, kültüre göre farklı şekillerde olabilir. Sıraladığımız örnekler alışık ve konunun uzmanı olmayan kimselerin bile geçmişin tanığı olarak kolaylıkla ayırt edebildiği tür kalıntılardır. İnsan elinin biçimlendirmesi bu tür kalıntılarda açık olarak görülebilir. Buna karşın alışık olmayan bir göz için doğal bir yükseltiden, tepeden farksız, üzerinde yapı kalıntılarına ait izlerin görülmediği geçmişin başka tanıkları da vardır. Bunlar başlıca iki gruba ayrılır: Höyük ve Tümülüsler. Her ne kadar ikisi de doğanın biçimlendirdiği topografyanın üzerine oturan, çoğu kez aykırı duran yükseltiler olsa da aralarında çok önemli bir fark vardır. Tümülüsler bir anıtmezarı simgelemek üzere toprak yığılarak bir kerede yapılan doğal yükseltilerdir ve tek bir dönemi yansıtırlar. Höyükler ise aynı yerde art arda gelen yerleşimlerin birikimi ile oluşan tepelerdir. Afşin İlçemizde bulunan 21 Adet höyüğün birinci derece Sit alanı içerisinde olduğu Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından bildirilmiştir. Afşin –Efsus ovasında bulunan höyükler binlerce yıl boyunca burada yerleşmelerin yaşam kaynağı olmuştur. Efsus-Afşin Hititler döneminin üstün kıymette bir merkezi idi. Delaporte “Les Hittites “ adlı Kitabında Etiler devrinin büyük sitelerinden ve büyük yollarından bilgiler verir. Afşin Kentimizin Arıtaş Kasabasından çıkartılan Hititlere ait üzerinde Hitit hiyegrafi yazısı bulunan Maraş Aslanı  ve Yazıbelen Köyünden çıkartılan Hititlere ait  iki adet Aslan Heykelleri  Kahramanmaraş Müzemizde sergi salonunda bulunmaktadır. 

1-Efsus (Yarpuz) dan Göksu ( Şimdiki Göksun Çayı olacak) vadisini sürerek Göksun’a giderdi.